Γενικά
Το ασβέστιο αποτελεί το 1,5% του σωματικού βάρους, δηλ. περίπου 1160 γραμμάρια. Το 99% του ασβεστίου απαντά στα οστά, υπό μορφή συμπλόκου. Στο πλάσμα, το 60% το ασβεστίου βρίσκεται στην ιοντική του μορφή, Ca++, όπου είναι και βιολογικά ενεργό και σε 40% βρίσκεται υπό τη μορφή λευκωμάτων.
Λειτουργίες του ασβεστίου ως θρεπτικό συστατικό
- Έχει δομικό ρόλο, συμβάλλει μαζί με το φωσφόρο στην οστεοποίηση
- Πήξη του αίματος, είναι απαραίτητη η παρουσία του για τη μετατροπή της προθρομβίνης σε θρομβίνη
- Η συσπαστικότητα των μυών
- Ελάττωση της νευρομυϊκής διεγερσιμότητας
- Διατήρηση της συσταλτικότητας του καρδιακού μυός
- Απαραίτητο για την παραγωγή ορμονών
- Απαραίτητο για τη δράση και έκκριση ορμονών
- Απαραίτητο για τη διατήρηση της λειτουργικότητας της κυτταρικής μεμβράνης.
- Ενεργοποιεί διάφορα ένζυμα του οργανισμού
Ημερήσιες ανάγκες οργανισμού σε ασβέστιο
- Βρέφη: 360–540 mg,
- Παιδιά: 1200 mg,
- Ενήλικες: 1000 – 1200 mg,
- Έγκυες/θηλάζουσες: 1400–1600 mg,
- Αθλητές: 1600 – 2000 mg
Κύριες διατροφικές πηγές ασβεστίου
- Σουσάμι
- Παρμεζάνα, Γραβιέρα, Emmental,Edam, μοτσαρέλα,Κασέρι, τυρί ρικότα
- Γάλα, γιαούρτι,
- Λαχανικά, σπανάκι, μαρούλι, μαϊντανός, μπρόκολο, αγκινάρες, λάχανο
- ξερά φασολάκια, μπάμιες, ρεβύθια
- ξερά σύκα, πορτοκάλι, ακτινίδιο,
- σαρδέλες, γαρίδες, γλώσσα, μπακαλιάρος, σκουμπρί, σολωμός
- συκώτι, αβγό, καρύδια, ελιές, αμύγδαλα
- τοφού
Απορρόφηση ασβεστίου από τον οργανισμό
Οι παράγοντες που εμποδίζουν την απορρόφηση του ασβεστίου από τον οργανισμό είναι:
- Υποπαραθυρεοειδισμός
- Η έλλειψη βιταμίνης D ή αντίσταση σε αυτήν
- Η έλλειψη μαγνησίου
- Η παγκρεατίτιδα
- Η νεφρική ανεπάρκεια
- Η αύξηση ηλικίας
- Η πρόσληψη κορτικοστεροειδών
- Τα μειωμένα επίπεδα οιστρογόνων όπως στην κλιμακτήριο
Προβλήματα που προκαλούνται από την έλλειψη ασβεστίου
- Μείωση της σωματικής ανάπτυξης του ατόμου
- Γένεση οστών πτωχής ποιότητας καθώς και οδοντοστοιχίας
- Δυσπλασία των οστών με προβλήματα όπως, ραχίτιδα (στα παιδιά), οστεομαλακία, οστεοπόρωση
- Στη χρόνια υπασβεστιαιμία παρατηρούνται καταρράκτης και επασβεστώσεις των βασικών γαγγλίων
Συμπτώματα λόγω μειωμένου ασβεστίου στο αίμα
- μυικές συσπάσεις
- Παραισθησίες γύρω από την περιοχή του στόματος,
- αιμωδίες στα άκρα
- Πετέχειες
- Αυξημένα αντανακλαστικά
- Επιπλοκές του μπορεί να απειλήσουν τη ζωή
- Λαρυγγόσπασμος
- Καρδιακές αρρυθμίες
- μυϊκή αδυναμία,
- τετανία,
- κράμπες
- σπασμούς
- ηλεκτροκαρδιογραφικές αλλοιώσεις
- καταρράκτης στους οφθαλμούς
Θεραπεία μειωμένου ασβεστίου στο αίμα
Η θεραπεία γίνεται με δισκία (ένα είτε συνδυασμό περισσότερων δισκίων) από του στόματος ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων και παρακολουθούνται τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα. Ορισμένες φορές ανάλογα με το αίτιο η θεραπεία με τα χάπια είναι μακροχρόνια. Επειδή οι μεταβολές των επιπέδων ασβεστίου στο αίμα μπορεί να επέλθουν γρήγορα απαιτείται καλή συνεργασία του ασθενή με τον ενδοκρινολόγο. Σε επείγουσες περιπτώσεις ο ασθενής πρέπει να εισαχθεί στο νοσοκομείο για ενδοφλέβια αγωγή.
Συμπτώματα λόγω αυξημένου ασβεστίου στο αίμα
- Νευρολογικά
- Αδυναμία, κόπωση
- Κατάθλιψη
- Οστικά και μυικά
- Μειωμένη όρεξη
- Ναυτία, έμετοι, δυσκοιλιότητα
- Δίψα, αυξημένη ούρηση
- Διαταραχή συνείδησης
- Νεφρολιθίαση
- οστεοπόρωση
Υπερπαραθυρεοειδισμός
Υπερπαραθυρεοειδισμός είναι υπερδραστηριότητα των παραθυρεοειδών αδένων (4 αδένες όπισθεν και πλησίον του θυρεοειδούς αδένα) με αποτέλεσμα την υπερβολική παραγωγή της παραθορμόνης (PTH).
Η παραθορμόνη ρυθμίζει τα επίπεδα ασβεστίου και φωσφόρου και συμβάλλει στη διατήρηση των επιπέδων αυτών. Η υπερβολική έκκριση παραθορμόνης μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα στους αδένες, στην περίπτωση αυτή αναφέρεται ως “πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός” που οδηγεί σε υπερασβεστιαιμία (αυξημένα επίπεδα ασβεστίου).
Μπορεί επίσης να εμφανιστεί ως απάντηση στα χαμηλά επίπεδα του ασβεστίου, που συναντώνται σε διάφορες καταστάσεις όπως η έλλειψη βιταμίνης D ή χρόνια νεφρική νόσο. Αυτό αναφέρεται ως”δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός”. Σε όλες τις περιπτώσεις, τα αυξημένα επίπεδα της παραθορμόνης είναι επιβλαβή για την υγεία των οστών, και η θεραπεία είναι συχνά απαραίτητη.
Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι η έλλειψη/ ανεπάρκεια βιταμίνης D παίζει ρόλο στην ανάπτυξη του υπερπαραθυρεοειδισμού.
Κατηγορίες υπερπαραθυρεοειδισμού:
– Πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός
Είναι η υπερλειτουργία των παραθυρεοειδών αδένων προκαλώντας υπερέκκριση της παραθορμόνης (αυξημένες τιμές) που έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση του ασβεστίου στο αίμα. Συνήθη αίτια είναι τα αδενώματα, η υπερπλασία ή, σπανιότερα, το καρκίνωμα ενός ή περισσότερων παραθυρεοειδών αδένων.
– Δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός
Είναι η αντίδραση των παραθυρεοειδών αδένων σε χαμηλές τιμές ασβεστίου του αίματος που προκαλείται από άλλα αίτια (μη παραθυρεοειδικά) π.χ. χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.
– Τριτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός
Είναι ο υπερπαραθυρεοειδισμός από υπερπλασία των παραθυρεοειδών αδένων λόγω μη ανταπόκρισης των επιπέδων του ασβεστίου στον ορό. Η διαταραχή αυτή είναι πιο συχνά σε ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια
Θεραπεία αυξημένου ασβεστίου λόγω υπερπαραθυρεοειδισμού
Ο ενδοκρινολόγος αποφασίζει εάν και σε ποιόν θα συστήσει αγωγή καθώς υπάρχουν ήπιες περιπτώσεις χωρίς κλινικές συνέπειες για τον ασθενή όπου δεν ακολουθείται καμία αγωγή παρά μόνο παρακολουθείται.
Το είδος της θεραπείας δίδεται ανάλογα με το αίτιο, και σε πολλές περιπτώσεις ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς, τα λοιπά ιατρικά του προβλήματα και τη γενική του κατάσταση.
Η θεραπεία του υπερπαραθυρεοειδισμού ανάλογα με τους ανωτέρω παράγοντες, μπορεί να είναι χειρουργική είτε με δισκία. Το χειρουργείο προυποθέτει κατάλληλο ασθενή, πολύ καλή ακτινολογική διερεύνηση και εντοπισμό όσον αφορά του ή των υπερλειτουργούντων παραθυρεοειδών αδένων. Τις περισσότερες φορές ο έμπειρος χειρουργός την ώρα του χειρουργείου βρίσκει τον υπερλειτουργούντα αδένα ο ίδιος αν και είναι καλό από πριν να γνωρίζει από πού θα γίνει η τομή, αλλά είναι και σε θέση με κατάλληλο έλεγχο την ώρα του χειρουργείου να διαπιστώσει το αποτέλεσμα της επέμβασής του στο ασβέστιο του ασθενούς.
Η φαρμακευτική αγωγή δεν αποτελεί πάντα πανάκεια και δεν προσφέρει πάντα μόνιμη λύση,. Αποτελεί όμως ανακούφιση σε ομάδες ασθενών ανάλογα με τα προαναφερθέντα κριτήρια.
Οστεοπόρωση
Όπως αναφέρεται στο αντίστοιχο ενημερωτικό σημείο η οστεοπόρωση αποτελεί νόσημα λόγω και της διαταραχής του μεταβολισμού του ασβεστίου στα οστά που επιφέρει τη μείωση της οστικής πυκνότητας του οργανισμού. Οι φυσιολογικές τιμές ασβεστίου στο αίμα δεν αποτελούν δείκτη υγείας των οστών.
|
|
Ενδεικτικές εικόνες |
|
 |
 |
| Οφθαλμικές αλλοιώσεις σε ασθενή με διαταραχή ασβεστίου | Οφθαλμικές αλλοιώσεις – χρωματισμός σε ασθενή με διαταραχή ασβεστίου |
| | | | |
 |
 |
| Σημείο Trousseau σε ασθενή με διαταραχή ασβεστίου | Αλοιώσεις ονύχων σε ασθενή με διαταραχή ασβεστίου |
 |
 |
| Ραχίτιδα (παραμόρφωση κάτω άκρων) και κοντό ανάστημα από έλλειψη φωσφόρου |
Ραχίτιδα (παραμόρφωση κάτω άκρων) και κοντό ανάστημα από έλλειψη βιταμίνης D |