Σακχαρώδης διαβήτης
Ορισμός
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μεταβολική ασθένεια η οποία χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία) και διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης, ως αποτέλεσμα ελαττωμένης έκκρισης ινσουλίνης είτε λόγω ελάττωσης της ευαισθησίας των κυττάρων του σώματος στην ινσουλίνη. Το κύριο αίτιο της δεν είναι γνωστό και γιαυτό αποτελεί μια χρόνια-μη θεραπεύσιμη νόσο.
Συμπτωματολογία
του σακχαρώδους διαβήτη περιλαμβάνει την πολυουρία, την πολυδιψία, την πολυφαγία και τη διαταραχή του σωματικού βάρους. Στον διαβήτη τύπου 1, η εισβολή της νόσου είναι συνήθως απότομη και συχνά η πρώτη εκδήλωσή της μπορεί να είναι η ανάπτυξη διαβητικής κετοξέωσης, με ναυτία, εμέτους, διάχυτο κοιλιακό άλγος και απώλεια συνείδησης. Στον διαβήτη τύπου 2, η νόσος εισβάλλει βαθμιαία, πολυφαγία παρατηρείται σπανιότερα, ενώ συχνά συνυπάρχουν αδυναμία, κόπωση, ζάλη και ευπάθεια σε λοιμώξεις. Συχνά, η συμπτωματολογία στον διαβήτη τύπου 2 λείπει τελείως και ο ασθενής αισθάνεται υγιής.
Κατηγορίες
Οι κύριοι τύποι σακχαρώδους διαβήτη είναι ο διαβήτης τύπου 1, ο διαβήτης τύπου 2 και ο διαβήτης της κύησης.
- Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1, χαρακτηρίζεται από καταστροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος, που είναι υπεύθυνα για την παραγωγή ινσουλίνης, με αποτέλεσμα ολική έλλειψη ή ελάχιστη έκκριση ινσουλίνης. Ο τύπος αυτός αποτελεί την κυριότερη αιτία διαβήτη σε παιδιά, μπορεί όμως να προσβάλλει και τους ενήλικες. Ο διαβήτης τύπου 1 εισβάλλει συνήθως απότομα και σε κακή ρύθμιση οδηγεί συχνά στην ανάπτυξη κέτωσης και διαβητικής κετοξέωσης και σε θάνατο εάν το έλλειμμα ινσουλίνης και υγρών δεν καλυφθεί άμεσα. Ο ασθενής είναι απόλυτα εξαρτημένος από την εξωγενή χορήγηση ινσουλίνης προκειμένου τα επίπεδα σακχάρου του αίματος να διατηρηθούν σε φυσιολογικά επίπεδα.
- O Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, χαρακτηρίζεται από το συνδυασμό ελαττωμένης έκκρισης ινσουλίνης και ελαττωμένης ευαισθησίας των κυττάρων στη δράση της Ο διαβήτης τύπου 2 είναι η συχνότερη αιτία διαβήτη στους ενηλίκους. Σημαντικός προδιαθεσικός παράγοντας για την ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2 είναι η παχυσαρκία. αλλά και η διατροφή. Η σύγχρονη βιομηχανία έτοιμου -τυποποιημένου φαγητού ευθύνεται σε μεγάλο ποσοστό. Η παχυσαρκία προδιαθέτει στην ανάπτυξη ινσουλινοαντοχής πιθανόν λόγω της παραγωγής από το λιπώδη ιστό ουσιών που ελαττώνουν την ευαισθησία των κυττάρων στην ινσουλίνη. Άλλοι προδιαθεσικοί παράγοντες είναι η ηλικία και το οικογενειακό ιστορικό. Τα συμπτώματα είναι πιο ήπια. Παρ’ όλα αυτά, ο κίνδυνος απώτερων και σοβαρών επιπλοκών παραμένει υψηλός. Το πρώτο βήμα στη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 είναι η αλλαγή του τρόπου ζωής του ασθενούς με στόχο την απώλεια βάρους, την αύξηση της σωματικής άσκησης και την υγιεινή διατροφή. Πρωταρχικός στόχος είναι η διατήρηση του μεταβολισμού σε επίπεδα που θα καταναλώνονται οι προσλαμβανόμενες θερμίδες και τα συστατικά των τροφών μέσω της κατάλληλης διατροφής και των κατάλληλων αντιδιαβητικών δισκίων ανάλογα τον ασθενή. Εαν η θεραπεία αποτύχει, κρίνεται σκόπιμη η χορήγηση ινσουλίνης. Ενα μεγάλο ποσοστό (20-30%) ασθενών που έχουν τη νόσο του σακχαρώδη διαβήτη δεν το γνωρίζουν. Ο αριθμός των διαβητικών αναμένεται να πολλαπλασιαστεί στην επόμενη δεκαετία.
- Διαβήτης της κύησης Είναι η εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. (δεν συμπεριλαμβάνονται στον ορισμό γυναίκες με γνωστό διαβήτη πριν την έναρξη της εγκυμοσύνης). Ο τύπος αυτός μοιάζει με το διαβήτη τύπου 2 . Παχύσαρκες γυναίκες, ή γυναίκες με προηγούμενο ιατρικό ιστορικό διαβήτη κύησης είτε προηγούμενο ιστορικό γέννησης νεογνού με αυξημένο (>4000 γρ) είτε μειωμένο βάρους (
- Ορμονικής αιτιολογίας διαταραχές μεταβολισμού του σακχάρου (μεγαλακρία, θυρεοειδοπάθειες, υπερέκκριση κορτιζόλης, υποφυσιακά νοσήματα, παχυσαρκία, εμμηνόπαυση, έλλειψη οιστρογόνων)
- Γενετικές μορφές
Κίνδυνοι-επιπλοκές
Ο σακχαρώδης διαβήτης έχει χρόνια πορεία και οι υψηλες τιμές σακχάρου για μεγάλα χρονικά διαστήματα μπορεί να προκαλέσουν μια σειρά σοβαρών επιπλοκών όπως
- καρδιαγγειακή νόσο (αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, έμφραγμα μυοκαρδίου της καρδιάς –στηθάγχη).
- χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, ο ενδοκρινολόγος υπολογίζει τη νεφρική σπειραματική διήθηση και διαγιγνώσκει το πρόβλημα εγκαίρως προσαρμόζοντας τη θεραπεία του σακχάρου και παραπέμποντας σε νεφρολόγο.
- βλάβες του αμφιβληστροειδούς στα μάτια που μπορεί αν δεν προσεχθούν να οδηγήσουν σε τύφλωση, ο ενδοκρινολόγος μπορεί με άμεση οφθαλμοσκόπηση να παρακολουθεί το βυθό του ασθενούς και να συνεργαστεί με οφθαλμίατρο σε περίπτωση που εμφανιστούν αλλοιώσεις διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας.
- βλάβες των νεύρων που προκαλούν μειωμένη κινητικότητα των άκρων και της αισθητικότητας στον πόνο και στη θερμοκρασία με αποτέλεσμα ο ασθενής να κινδυνεύει από τραυματισμό και πληγές που δεν τις καταλαβαίνει εκείνη τη στιγμή
- διαταραχές στο αυτόνομο νευρικό σύστημα με αποτέλεσμα προβλήματα στον καρδιακό ρυθμό και κίνδυνο αιφνίδιου θανάτου, προβλήματα με μειωμένη εφίδρωση των κάτω άκρων, ορθοστατική υπόταση, προβλήματα πέψης από μειωμένη κινητικότητα του εντέρου ή διάρροιες.
- διαταραχή στην αρχιτεκτονική του άκρου ποδός με αποτέλεσμα αυξημένος κίνδυνος για κάλλους, φυσαλίδες, πληγές-έλκη σε περιοχές του άκρου ποδός που δεν ήταν επιφορτισμένα να δεχτούν όλο το βάρος του σώματος και να κινδυνεύουν από γάγγραινα αν δεν προσεχθούν αφού μολύνονται γρήγορα. Σε αυτή την περίπτωση ο ενδοκρινολόγος οφείλει να εξετάζει τα πόδια του διαβητικού με ειδικές δοκιμασίες διάγνωσης της διαβητικής νευροπάθειας ώστε να προλαβαίνει την πρόοδο της νόσου και τις προαναφερόμενες επιπλοκές της. Σε περίπτωση που αυτές υπάρχουν κατά την επίσκεψη του ασθενούς ο ενδοκρινολόγος οφείλει να εκτιμήσει τον κίνδυνο να συστήσει θεραπεία σε συνεργασία με ειδικό ποδολόγο αλλά και να παραπέμψει σε εξειδικευμένο κέντρο εάν αυτό κριθεί αναγκαίο.
- στυτική δυσλειτουργία στους άνδρες, όπου διαγιγνώσκεται με τη χρήση κατάλληλου ερωτηματολογίου και θεραπεύεται από τον ενδοκρινολόγο με τη χρήση κατάλληλων δισκίων και ενέσιμων σκευασμάτων.
- βλάβες (αποφράξεις) στα αγγεία των ποδιών και στις καρωτίδες,
- δερματολογικά προβλήματα στα πόδια
- Ευπάθεια σε λοιμώξεις και μυκητιάσεις στα έξω γεννητικά όργανα όπου ο ενδοκρινολόγος χορηγεί την κατάλληλη αγωγή που διαρκεί μεγαλύτερα από τα συνηθισμένα διαστήματα από ότι σε μη διαβητικούς.
- Περιοδοντίτιδα που απαιτεί κατάλληλο έλεγχο του σακχάρου από τον ενδοκρινολόγο
- υπερλιπιδαιμία, λιπώδης διήθηση του ήπατος, ξανθώματα και ξανθελάσματα που απαιτεί επιθετικότερη αγωγή από τον ενδοκρινολόγο σε σύγκριση με τον ασθενή που δεν έχει σακχαρώδη διαβήτη.
- υπέρταση που στο διαβητικό απαιτεί επιθετικότερη αγωγή από τον ενδοκρινολόγο σε σύγκριση με τον υπερτασικό που δεν έχει σακχαρώδη διαβήτη.
Υπογλυκαιμία
Αποτελεί επιπλοκή της θεραπείας του σακχαρώδους διαβήτη. Μπορεί να προκληθεί από λανθασμένη δοσολογία κατά τη χορήγηση αντιδιαβητικών δισκίων, ινσουλίνης (αυξημένη δόση, έντονη σωματική άσκηση ή μειωμένη λήψη τροφής ή υδατανθράκων. Ο ασθενής εμφανίζει ευερεθιστότητα και αυξημένη εφίδρωση, διαταραχές του επιπέδου συνείδησης, απώλεια συνείδησης, «ληγούρα» ή/και κώμα. Απαιτείται άμεση πρόσληψη καθαρής ζάχαρης (2-3 κουταλάκια σε νερό) από το στόμα (ή χυμοί συσκευασμένοι που έχουν ζάχαρη) ή σε περίπτωση που ο ασθενής είναι αναίσθητος, ενδοφλέβια χορήγηση γλυκόζης ή ένεση γλυκαγόνης.
|
|
Ενδεικτικές εικόνες |
|
 |
 |
| Δερματοπάθεια κνήμης στον Σακχαρώδη Διαβήτη | Μυκητίαση στοματικής κοιλότητας σε ασθενή με Σακχαρώδη διαβητη |
| | | | |
 |
 |
| Ισχαιμικές αλλοιώσεις δακτύλου κ. άκρου σε ασθενή με Σακχαρώδη διαβητη |
Έλκος μεγάλου δακτύλου- Διαβητικού ποδιού |
| | | | |
 |
 |
| Νέκρωση 3ου δακτύλου κ. άκρου και έλκος ράχης 2ου δακτύλου- Διαβητικό πόδι |
Έλκος πέλματος κ. άκρου διαβητικού ποδιου |
| | | | |
 |
 |
| Μελανίζουσα ακάνθωση μασχάλης σε ασθενή με αντίσταση στην ινσουλίνη |
Μυοατροφία σε ασθεν’η με Σακχαρώδη διαβήτη |
| | | | |
 |
 |
| Δερματοπάθεια κνήμης στον Σακχαρώδη Διαβήτη | Μυδρίαση αριστερής κόρης σε ασθενή με Σακχαρώδη διαβητη |
 |
 |
| Ατροφία υποδόριου λίπους βραχίονα σε ασθενή με χρόνια χρήση ινσουλίνης που έχει σακχαρώδη διαβήτη |
Υπερτροφία λίπους μηρών σε ασθενή που κάνει ενέσεις ινσουλίνης στο ίδιο σημείο |
 |
 |
| Εκτίμηση βατότητας αρτηριών κάτω άκρων στο σακχαρώδη διαβήτη | |
Εκτίμηση διαβητικής νευροπάθειας με διαπασών | |
 |
 |
| Άμμεση βυθοσκόπηση – εκτίμηση αγγειοπάθειας οφθαλμών στο σακχαρώδη διαβήτη | |
Εκτίμηση διαβητικής νευροπάθειας με μικροινίδιο κάτω άκρων στο σακχαρώδη διαβήτη | |